Azize İrini olarakta bilinen Aya İrini Kilise ‘si İstanbul’da Topkapı Sarayı’nın ilk avlusunda yer almaktadır. Aya İrini kelime anlamı olarak Kutsal Barış anlamına gelmektedir. İstanbul’ a gelen Hristiyan dinine mensup kişiler tarafından özellikle ziyaret edilmektedir, hatta sırf bu kiliseyi ziyaret etmek için İstanbul’a gelen turistler de bulunmaktadır. Bizans’ın ilk kilisesidir, ayrıca İstanbul ‘da camiye çevrilmemiş olan en büyük Bizans kilisesi ve atrium’ u olan tek kilisedir. Atrium, eski Roma tapınaklarının ortasındaki çevresi revaklı olan bir avludur. Aya İrini İstanbul’un fethinden sonra camiye çevrilmediği için mimarisinde çok büyük değişiklikler olmamıştır, büyük ölçüde orijinalliğini korumaktadır.

       Eski kaynaklara göre kilisenin bulunduğu yerde bulunan, Roma döneminden kalan Afrodit, Apollon ve Artemis tapınaklarının kalıntılarından yararlanılarak 1.Konstantin zamanında 4.yüzyılda yapılmıştır. Konstantin şehri yeniden kurarken saray ve hipodromla birlikte bu kiliseyi yaptırmıştır. Aya İrini aynı yüzyılda yaşamış Hıristiyanlığı yaymaya çalışan bir azizedir ve gerçek adı Penelope’dir. Rivayetlere göre putperestler tarafından yılanlarla dolu bir kuyuya atılır, bundan dolayı herhangi bir zarar görmez ve ölmez, büyücülükle suçlanarak taşlanır hatta atlara bağlanarak saatlerce süreklenir ve yine herhangi bir zarar görmez ve ölmez. Bu mucizelerin sonunda putperestler ona biat ederek Hristiyan olurlar ve Penelope’de bir azize olur. İmparator Konstantin bunun üzerine azizeye Kutsal Barış anlamına gelen Aya İrini ismini verir ve bu mucizeler üzerine yaptırdığı bu kiliseye de aynı adı verir. İlk yapılan kilise ahşaptan yapılmış ve 532 yılında yaşanan Nika Ayaklanması neticesinde yanmıştır. Bunun üzerine 1. Justinianus tarafından 532 yılında Ayasofya’yla birlikte tekrar yaptırılmıştır. Sonrasında bir yangın daha ve birkaç deprem yaşamış olan yapı 3 kez onarılmıştır. Yapımında tuğla ve taş kullanılmış olan güzel bir Bizans mimarisi örneğidir.

İlk Müze..

      İstanbul ‘un fethinden sonra bir dönem iç cephane ve Harbiye Nezareti’ nin silah ambarı olarak kullanılmıştır. Osmanlı Dönemi’nde ilk müze çalışmaları Aya İrini’de başlamıştır. 3. Ahmet Dönemin’de Osmanlı İmparatorluğu’na ait çeşitli bölgelerden getirtilen eserler Aya İrini ‘de toplanmıştır. 1908-1949 yılları arasında askeri müze olarak hizmet vermiştir. Günümüzde de müze olarak hizmet vermektedir.